Dinamik sistemalar va ularning tatbiqlari ilmiy laboratoriyasi
Laboratoriya mudiri

Azamov Abdulla
Laboratoriya mudiri
📧 Email: abdulla.azamov@gmail.com
📞 Telefon: +998 97 718 08 42
🕔 Qabul kunlari:
🏢 Ishxona nomeri: 215
📍 Manzil:
Manzil: 100174, Toshkent shahar, Olmazor tumani, Universitet ko’chasi, 4-uy
BatafsilLaboratoriya tarixi
O'zbekiston
Respublikasi Fanlar akademiyasi Matematika institutining
“Dinamik sistemalar va ularning tatbiqlari” laboratoriyasi tarixi institut tashkil etilgan 1943 yilga borib
taqaladi. 1944 yilda Prof. V.A.Bugayev rahbarligida “Geofizika nazariyasi” bo'limi ochilgan. Unda prof.
V.A.Djordjio, V.I.Gubin va boshqa olimlar asosan meteorologiya muammolarini
matematik usulda tadqiq etish bilan shug’ullanishgan. Keyinchalik bo'lim nomi
“Amaliy matematika” deb o'zgartirilgan. 1986-94 yillarda bu bo'limga prof.
B.V.Loginov, 1994-2005 yillarda prof. B.B.Rixsiyev rahbarlik qilgan. Bu davrda
bo'limda tarmoqlanish nazariyasi, optimal boshqaruv va differentsial o'yinlar
hamda matematik modellashtirish bo'yicha ilmiy tadqiqotlar olib borilgan (akad.
N.Yu.Satimov, prof. A.A.Azamov, prof. B.B.Rixsiyev, f.-m.f.d. G.Ibragimov,
f.-m.f.d. A.Sh.Kuchkarov va boshqalar).
2005 yildan bo’limni prof. (2017 yildan akademik)
A.A.Azamov boshqarib kelmoqda. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil
9 iyuldagi “Matematika ta'limi va fanlarini yanada rivojlantirishni davlat
tomonidan qo'llab-quvvatlash, shuningdek, O'zbekiston Respublikasi Fanlar
akademiyasi V.I. Romanovskiy nomidagi Matematika instituti faoliyatini tubdan
takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida”gi PQ-4387-son qaroriga muvofiq
“Dinamik sistemalar nazariyasi” bo'limi negizida “Dinamik sistemalar va
ularning tatbiqlari” laboratoriyasi tashkil etildi. Hozirgi kunda laboratoriyada
7 shtat birligidan iborat 2 ta yetakchi ilmiy xodim, 2 ta katta ilmiy xodim, 2
ta kichik ilmiy xodim, 1 ta laborant faoliyat olib bormoqda. Jumladan, akad. A.
Azamov, prof. G. Ibragimov, f.-m.f.d. N. Mamadaliyev, f.-m.f.n.
A.A.Abduganiyev, PhD M.Bekimov va boshqalar dinamik sistemalarning klassik
nazariyasi, hisoblash dinamikasi, siklik jarayonlarni matematik
modellashtirish, evolyutsion sistemalarda boshqaruv, graflarda quvish
masalalari bo'yicha ilmiy faoliyat olib bormoqda.
Bo'lim respublikamizning UzMU, TATU, NamDU, AndDU,
GulDU, TerDU universitetlari bilan hamda ICTP (Italiya), KAIST (Janubiy
Koreya), INSPEM (Malayziya), Rossiya Fanlar akademiyasi Ural bo’limining
N.N.Krasovskiy nomidagi Mexanika va matematika instituti, Rossiya Fanlar
akademiyasining V.A.Steklov nomidagi matematika instituti, M.V.Lomonosov
nomidagi Moskva davlat universiteti, S-Peterburg universitetining “Amaliy
matematika va boshqaruv jarayonlari” fakulteti, Galgotias universiteti
(Hindiston), Lafboro (Buyuk Britaniya), Al-Ain universiteti (Birlashgan Arab
amirligi) kabi horijiy universitetlar va ilmiy markazlar bilan ilmiy aloqalar
olib borilmoqda.
Tekislikdagi polynomial dinamik sistemalarni Puankare sferasiga davom ettirishda proyektivlik xossasi yo’qotilishi mumkinligi aniqlanib, bu xossa saqlanadigan davom ettirish usuli takli etildi.
Uch o’lchovli kvadratik dinamik sistemalarda davriy trayektoriyalarni avtomatik tarzda izlaydigan programma yaratildi.
Dinamik sistemalar uchun Puankare akslantirishi qurishning diskret sonli kuzatuv (DN-kuzatuv) usuli ishlab chiqildi va 2,3,4 o’lchovli dinamik sistemalar, xususan I. Prigojinning “Brusselator” misoliga tatbiq etildi.
Kvadratik dinamik sistemalar yechimi uchun Teylor formulasiga asoslangan aniqlilik darajasi yuqori sonli integrallash algoritmi ishlab chiqildi. Teylor formulasidagi qo’shiluvchilar tili tuzilib, uning N. Xomskiy grammatikalari o’rganildi va fractal xossalari ochildi.
Sterjendagi issiqlik almashish tenglamasi uchun suboptimal boshqarish funksiyasi qurildi.
Differensial mansubliklar uchun Pontryaginning birinchi va ikkinchi quvish usullari rivojlantirildi.
Ixtiyoriy o’lchovli fazolardagi muntazam ko’pyoqliklarning qirralari bo’ylab quvish-qochish o’yini hal etildi.
Regenerativ havo qizdirgichdagi issiqlik almashish termodinamik jarayonining diskret dinamik sistemalar ko’rinishidagi matematik modeli yaratildi va tegishli dasturiy ta’minot yaratildi.
Dinamik sistemalar limit to’plamlarining topologik xossalari o’rganildi.
Laboratoriya mudiri akademik A. Azamov “Xalq ta’limi a’lochisi” ko’krak nishoni, Xalqoro Bobur mukofoti (2015 y.), “Mehnat shuhrati” ordeni (2016 y.) bilan taqdirlangan. Shuningdek laboratoriya bosh ilmiy xodimi G’. Ibragimov “O‘zbekiston mustaqilligining 30 yillik esdalik nishoni” (2021) bilan taqdirlangan.
Laboratoriya tarkibi









Ilmiy faoliyat
Hozirgi kunda “Dinamik sistemalar va ularning tatbiqlari” laboratoriyasida
quyidagi yo‘nalishlar bo‘yicha izlanishlar olib borilmoqda:
- dinamik sistemalarning sifat nazariyasi;
- hisoblash dinamikasi;
- issiqlik taqsimoti va tarqalishi jarayonlarini modellashtirish;
- dinamik o’yinlar nazariyasi;
- optimal boshqaruv nazariyasi;
- dinamik jarayonlarni matematik modellashtirish.
Xalqaro hamkorlik
Laboratoriya ko‘plab institut va universitetlar bilan faol ilmiy hamkorlik qilib kelmoqda, jumladan:
KAIST (Korea Advanced Institute of Science and Technology) Koreya Respublikasi
SISSA (Scuola Internazionale Superiore di Studi Avanzati) Italiya, Triyest
Laffboro universiteti, Angliya
Rossiya fanlar akademiyasi Matematika instituti, Rossiya
Moskva davlat universiteti, Rossiya
Rossiya xalqlar do’stligi universiteti, Rossiya
Matematika va mexanika instituti (URO RAN), Rossiya
Putra Malaysia universiteti, Malayziya
S-Peterburg universiteti, Rossiya va boshqalar.